Titanyum

Periyodik cetvelin IV B grubunda yer alan adını Yunan Tanrısı Titanlardan alan bir kimyasal elementtir. Yer kabuğunda bulunan elementler arasında 9. sırada yer alır. Titanyumu 1871′de İngiliz kimyacı W. Gregor titanyumoksidi bölerek ve 1875′de ayrıca Alman kimyacısı M.H. Klaporth yeniden bu metali buldu. Ancak Amerika’ya kaçmış bir Alman bilgini olan W.J. Kroll 1936′da bir işleme yöntemi geliştirdikten sonra (Kroll yöntemi), titanyum metalinin üretimine geçilebildi. Titanyum metali 1950′lerden bu yana Kroll yöntemiyle ticari amaçla üretilmektedir. Kullanıldığı başlıca türler, titanyumdioksit, titanyum metali ve titanokarbit olarak üçe ayrılır.

Titanyum içeren ve ekonomik açıdan değer taşıyan başlıca mineraller: Rutil, anataz (her ikisi de tilanyumoksit. TiO2) ve ilmenit (demirli titanyumoksit FeTiO3). Titanyum minarellerinin bulunduğu üç ana bölge vardır: Akarsuların ya da denizin yığdığı altınlı alüvyon yatakları. Buralarda özellikle rutil ve ilmenite rastlanır (ilmenitli kumlar). İlmenitli kumlardaki TiO2 yoğunluğuyla simgelenen titanyum miktarı, Güney Afrika’da % 48, Avustralya’da % 54, Kerala’da (Hindistan) % 58-60, Florida ve New Jersey’de (ABD) % 61-64 oranındadır. Ekonomik olarak yararlanmaya elverişli filizlerin çoğu, Kuzey Amerika ile İskandinavya’daki bazı prekabriyum dönemi kayalarında (“kalkanlar”) bulunur. Brezilya’da anataz türünde geniş titanyum rezervleri vardır. Salitre, Tapirai ve Minas Gerais, Brezilya’nın başlıca karbonattit yataklarıdır. ABD, Avustralya ve Kanada en önemli titanyum üreticileridir.

Sembolü: Ti
Atom Numarası: 22
Atom Ağırlığı: 47.867
Elemet serisi: Geçiş metalli

Maddenin Hali: Katı
Görünümü: Gümüşü gri

PERİYODİK TABLO

Titanyumun Elde Edilmesi:

2TiFeO₃ + 7Cl₂ + 6C (900°C) → 2TiCl₄ + 2FeCl₃ + 6CO

TiCl₄ + 2Mg (1100°C) → 2MgCl₂ + Ti

Titanyumun Kullanım Alanları:

Titanyumdioksit boya, vernik ve cila endüstrilerinde renk verici madde olarak kullanılır. Titanyum pigmenti (titanyum beyazı) parlak beyaz rengi koruyucu üstün özellikleri nedeniyle, bu endüstri dallarında büyük bir kullanım alanına sahiptir. Titanyumun bir başka bölümü kâğıt endüstrisinde kullanılır. Burada titanyumdan dış tabaka (karton kapak) ve astar yapımında yararlanılır. Titanyum pigmenti kâğıdın parlaklığını artırarak saydamlığını azaltır. Böylece pigment resim basmada kolaylıkla kullanılabilir. Fotoğraf kâğıdı endüstrisi de büyük bir titanyum pigmenti tüketicisidir. Plastik endüstrisi üçüncü önemli pazardır. Titanyumun % 65′i uçak ve silah endüstrilerinde kullanılır, uçak ve füzelerle uzay gemisi, füze ve uçak motorlarının yarı maddesi olarak yararlanılır.