Berilyum

Beriyum Grup 2 (IIA) elementidir. Bir metaldir ve yüksek bir erime noktasına sahiptir. Normal sıcaklıklarda, berilyum, hava oksidasyonu direnir. Berilyum bileşikleri çok zehirlidir. Cam çizilmeye kabiliyetini muhtemelen oksit ince bir tabaka oluşumu nedeniyle. Aquamarine ve zümrüt beril mineralinin değerli formlardır. [Be3Al2 (SiO3) 6].

Berilyum be2 + şeklinde bir elektron kaybetmek eğilimindedir. Bu iyon çok küçüktür.

Sembolü: Be
Atom Numarası: 4
Atom Ağırlığı: 9.012182(3) g/mol
Elektron Sayısı: 4
Elemet serisi: Alkalin
Periyodik Tablodaki Yeri: 2A

Maddenin Hali: Katı
Görünümü: Beyaz-boz metalik

PERİYODİK TABLO

Fiziksel Özellikleri

Çelik grisi renkte parlak bir metaldir. Metallerin en hafiflerinden olup ısıyı iyi iletir. Magnetik değildir. Kırılgan ve hafif metallerin en sertlerinden biridir. Doğal berilyum kütle numarası 9 olan tek izotoptan oluşmuştur. Bunun dışında kütle numarası 6-8 ve 10-12 olan yapay radyoaktif izotopları yapılmıştır. Atom numarasının küçük olması nedeniyle X ışınlarına karşı yüksek geçirgenlik gösterir. Bu nedenle rönten tüplerinin pencerelerinin yapımında kullanılır.

Kimyasal Özellikleri

Kimyasal özellikler bakımından alüminyuma benzer. Periyodik çizelgenin II A grubunun birinci elementidir ve metallere özgü özelliklerin tümünü gösterir.
Elektron düzeni (He)2S2 ve yükseltgenme basamağı +2′dir. Adi sıcaklıkta havanın etkisine çok dayanıklıdır ve yüzeyi parlatılmış metal parlaklığını yıllarca korur. Yüksek sıcaklıklarda havada oksitlenmesi hızlanır, çok ince toz biçimindeki metal havadaki parlak bir alevle yanar. Yüzeyinde ince bir oksit filminin (tabakasının) oluşumu nedeniyle asitlere karşı dayanıklıdır. İnce dağılmış ya da amalgamlanmış metal seyreltik klorür, sülfat ve nitrat asitleriyle tepkimeye girdiği gibi alkalilerle de hidrojen çıkararak tepkimeye girer. Berilyum tuzlan sulu çözeltide hidrolizlenirler ve bu nedenle çözeltileri asit özelliği gösterir. Berilyum tuzlarının tatlı olması nedeniyle eskiden berilyuma glusinyum adı da verilmiştir. Berilyum ve tuzları zehirlidir. Düşük konsantrasyonlarda bile ölüme neden olurlar. Kronik zehirlenmelerde etkisi 3 ay – 15 yıl arası değişen bir süre sonra ortaya çıkar. İzin verilebilir sınır sekiz saatlik iş günü için 1m³ havada 2 mikrogram berilyum tozudur

Doğada Bulunuşu

Berilyum doğada yalnız bileşikleri biçiminde bulunur. Yerkabuğunda bulunma oranının % 0.001 olduğu sanılır. Berilyum içeren otuz dolayında mineral saptanmış olmakla birlikte bunların en Önemlileri aruaında beril krizoberi ve fenasit yer alır. Beril çeşitli metal oksitlerle renklenerek zümrüt, akuamarin gibi değerli taşları oluşturur. Berilyum elde edilmesinde ekonomik olan tek mineral berildir.

Kullanım Alanları:

Kullanımı bilgisayar parçaları ve jiroskop yapımı, uzay teknolojisi gibi birkaç özel alanla sınırlıdır. En önemli berilyum bileşiği berilyum oksittir (BeO). Ana madde olarak seramik eşya ve özel tip camlar yapmada, floresan tüplerinde, nükleer reaktörlerde kullanılır.

Berilyumun Elde Edilmesi:

Doğada bulunur, normal şartlarda laboratuvarda elde edilmez.

Saf berilyum içeren erimiş BeCl2 ve NaCl elektrolizi ile elde edilebilir.Başka bir yöntem de, berilyum florürün 1300 derecedeki magnezyumla indirgenmesidir.

BeF2 + Mg → MgF2 + Be

Alaşımları
Berilyum birçok alaşımın bileşimine girer ve alaşımlara sertlik verir. Berilyum bakır alaşımları yumuşak ve esnektirler ve 300°C’de ısıtıldıklarında yeniden sertleşirler. Dayanıklılık ve esneklilik gerektiren makine parçalarının yapımında kullanılırlar.

Berilyum-nikel alaşımları % 2 dolayında berilyum içerirler ve ısıtmayla büyük oranda esneklik ve sertlik kazandıklarından yüksek sıcaklıkta çalışan makine parçalarının yapımında kullanılırlar. Berilyum-demir alaşımları nikelli alaşımlara benzer özellikler gösterirler. Berilyum-alüminyum alaşımlarının yüksek dayanıklılıkları nedeniyle özellikle uçak, füze ve uzay araçlarının yapımında önemli bir yeri vardır.

Alıntıdır